Filistinli eski Ekonomi Bakanı Halid el-Useyli, Türkiye ile yaptıkları ticaretin kendileri için hayati önemde olduğunu söymedi.
Filistin’in Türkiye ile kardeş olduğunu her zaman Türk hükümeti ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan güzel destek aldıklarını ifade eden el-Useyli, Türkiye ile Filistin arasındaki ticari ilişkinin her geçen yıl arttığına işaret etti. Görev süresi boyunca son 5 yılda Filistin ile Türkiye arasındaki ticaret yılda ortalama yüzde 15 arttığına dikkati çeken Useyli, “2020’yi 2023’le kıyaslayacak olursam ticarette yüzde 48’lik bir artış yaşadık. Filistin ile Türkiye arasında neredeyse 1 milyar dolarlık ticaret hacmine ulaştık.” dedi.
Useyli, Türkiye ve Filistin arasındaki ticaretine ilişkin resmi rakamların gerçek hacmi yansıtmadığına dikkati çekerek, “Filistin ve Türkiye arasındaki resmi ticaret hacmi 1 milyar dolar. Ama asıl olan belki de bunun iki katı. Bunun nedeni de İsrail’in konşimentoda varış noktası İsrail olması konusundaki ısrarı. Eğer ki buraya Batı Şeria ya da Filistin yazılırsa, yaklaşık yüzde 12 fazladan vergi ödenmesi gerekiyor. İthalatçılarımız varış noktasını İsrail olarak yazıyor ki maliyeti düşürerek rekabet etmeye çalışıyor. Bu rakamların gerçeği yansıtmamasının arkasındaki nedenlerden birisi de bu.” diye konuştu. Filistin’in en yüksek ticaret hacminin işgal nedeniyle İsrail ile olduğunu belirten Useyli, onun ardından Filistin’in bir numaralı ticaret ortağının Türkiye olduğunu vurguladı. “Buradaki herhangi bir süpermarkete, perakende satış mağazalarına giderseniz ürünlerin büyük bir kısmının Türk olduğunu göreceksiniz.” diyen Useyli, son birkaç yıldır bakanlığı döneminde özel sektörden ve iş dünyasından Türk şirketlerin buradan resmi bayilikler vermeye teşvik ettiğini söyledi.
Filistin Ekonomi Bakanlığı Politika ve İstatistik Departmanı Direktörü Reşat Yusuf, Türkiye’nin son yıllarda Filistin pazarında Çin’in yerini aldığına dikkati çekerek, “İsrail’i istisna tutarsak Filistin pazarına en çok ürün ihraç eden ülke Türkiye’dir.” dedi.
Filistin piyasalarına ithal edilen Türk ürünlerinin diğer dünya ülkeleri ürünlerine oranla hızla artarak birinci sırada yer aldığına vurgu yapan Yusuf, Filistin’in Türkiye’yle ticaret hacminin ithalat ve ihracat düzeylerinde net artış gösterdiğini belirtti.
Filistinli yetkili Yusuf, sözlerini şöyle sürdürdü: “Karşılıklı ticaret hacmi rakamlarındaki artış oranı net ortada. İki ülke (Filistin-Türkiye) arasındaki ticaret hacmi 2022 yılında 900 milyon doları aştı. İkili ticaret hacmi 2022 yılında 2021’e oranla yüzde 12 arttı, 2021 yılında ise 2020 yılına oranla yüzde 32 arttı. Bu da (Türkiye’den Filistin’e) ithalatın büyümesini gösteriyor.” Filistin ticaretinin İsrail üzerinden yapılması sebebiyle hem Filistin’in hem de İsrail’in ticaret verilerinin çarpıtıldığını vurgulayan Yusuf, “Türkiye, Filistin pazarının ihtiyaçlarını karşılayacak birçok alanda sanayisi olan bir ülkedir. Ancak İsrail’in kısıtlamaları ve onunla olan ekonomik anlaşmalar, Filistin ile Türkiye arasında ticari alışverişte ortaklık kurulmasını kısıtlıyor.” ifadelerini kullandı.
Filistin yönetiminin sınır kapıları konusunda bir egemenliğe sahip olmadığına işaret eden Yusuf, dolayısıyla Filistin’in ithal ettiği tüm ürünlerin İsrail’den geçmek zorunda kaldığını belirtti.
İşgal altındaki Doğu Kudüs’te Filistinliler kalite ve fiyatlarından dolayı marketlerdeki Türk ürünlerine rağbet gösteriyor.
Doğu Kudüs’ün Vadi el-Cevz bölgesindeki hem market hem de fırın olan Tannour Süpermarketin sahibi Hussam Herbavi, “Marketimizde çok fazla Türk ürünü bulunuyor. Konserveler, bisküviler, Türk meyve suları. Bizim burada çok fazla Türk ürünü var.” dedi. Bunun dışında Türkiye üretimi çok fazla temizlik ürününün de raflarda yerini aldığına işaret eden Herbavi, “Bunun yanı sıra Türkiye’den gelen temizlik ürünleri de markette satılıyor. Aynı şekilde fırınımızda da çok fazla Türkiye’den getirttiğimiz ekipman var. Türk malları çok kaliteli, fiyatları da çok uygun ve kullanışlı.” diye konuştu. Türk ürünlerinin ithalatı konusunda Herbavi, şunları kaydetti: “(İthalat için) Çok fazla yol var. Her sene Türkiye’de fuarlar oluyor. Oradaki fuarlara katılıyoruz, doğrudan şirketlerle anlaşmalar imzalıyoruz. Sonra ürünler buraya Aşdod Limanı üzerinden ulaşıyor.”
Filistinli işadamı ve Türk-Filistin Dostluk Derneği Başkanı Muhammed Cevher, Filistin mutfaklarında kullanılan malzemelerin yüzde 50 ila 60’ının Türk malı olduğunu belirtti. Yapı malzemeleri alanında faaliyet gösteren bir aile şirketleri bulunan Cevher, kuruldukları ilk günden bu yana ağırlıklı olarak Türk ürünleri kullandıklarını ifade etti. Restoran, hastane ve otellerdeki merkezi mutfaklar ile inşaatlarda alüminyuma alternatif olarak kullanılan diğer malzemeleri Türkiye’den ithal ettiklerini kaydeden Cevher, “Filistin’de Türk ürünleri büyük ölçüde yer alıyor ve Filistin mutfaklarının yüzde 50 ila 60’ı Türk malı. Filistinli şirketler için Türk ürünleri aralarındaki yakınlık, ortak tarih ve sosyal sebeplerden ve aynı maslahatlardan dolayı büyük önem taşıyor.” dedi. İsrail vatandaşı Filistinlilerin, Türk ürünlerini ithal ettiğini ve bir kısmını Batı Şeria ve Gazze Şeridi’ndeki Filistinlilere sattığını aktaran Cevher, şunları söyledi: “Filistin, gümrükte İsrail çatısı altında sınıflandırılıyor. Filistin’in Türkiye’den yaptığı ithalatın gümrük verileri sanki İsrail’e satılmış gibi görünüyor. Türkiye’den veya başka bir ülkeden ithalat yaptığımızda, ithalatçı kısmına Filistin yerine İsrail yazılı bir form doldurmamız gerekiyor, aksi takdirde İsrail firmaya değerinin yüzde 12’si kadar para cezası kesiyor. Ayrıca ürünlerin teslimi ve limandaki gümrük işlemleri gecikiyor.”
İşgal altındaki Batı Şeria’nın en büyük çelik tüccarı Mahmud el-Veher, Türkiye’den yıllık bazda 130 ile 150 bin ton arasında çelik ithal ettiklerini ve bunları İsrail limanları ve gümrüklerinden geçirmek zorunda olduklarını belirtti. Türkiye ile İsrail arasındaki ticaretin kesilmesi durumunda Filistin’deki iş insanlarının da piyasadaki kontrolü kaybedeceğine dikkat çeken Veher, şunları kaydetti: “Kim Batı Şeria piyasasını kontrol etmeye başlayacak bu durumda? İsrailli şirketler. Onlar piyasayı kontrol etmeye başlayacak çünkü fiyata, ürünlere sahipler. Kolayca Filistin piyasasını kontrol edebilirler.”
